Uit onderzoek in het Radboudumc in Nijmegen blijkt dat een ernstig tekort aan vitamine D de nierfilters beschadigt, waardoor de nieren eiwitten gaan lekken. Dit onderzoek is uitgevoerd bij knaagdieren, maar het zou ook gevolgen kunnen hebben voor mensen. Bijvoorbeeld dat mensen met bestaande nierschade in een eerder stadium actief vitamine D krijgen om verergering van de schade te vertragen. Uiteraard moet dan eerst nog wel worden onderzocht of dit bij nierpatiënten wel net zo werkt als bij muizen.
Het wordt steeds duidelijker dat vitamine D een belangrijke rol speelt in verschillende processen waar de nieren bij betrokken zijn. Wetenschappers in het Radboudumc doen onderzoek naar de rol van vitamine D bij het ontstaan van, en het beschermen tegen, schade aan de nierfilters. Wanneer er schade ontstaat in deze filters, de glomeruli, kunnen er eiwitten in de urine gaan lekken (proteïnurie). Op den duur gaat hierdoor de nierfunctie ook achteruit.
Verschillende vormen van vitamine D, nierbuisjes en nierfilters
Vitamine D kent verschillende vormen, die een net verschillende chemische samenstelling hebben. Normaal gesproken zet het lichaam inactief vitamine D om in de actieve vorm, calcitriol. Maar omdat dit in de nieren gebeurt, zijn patiënten met een slechte nierfunctie niet goed meer in staat om actief vitamine D te vormen. Deze omzetting vindt niet in de glomeruli plaats, maar in een ander deel van de nieren, in de cellen van de nierbuisjes.
Bij patiënten met een slechte nierfunctie zijn de nierbuisjes dus niet meer voldoende in staat om vitamine D om te zetten in de actieve vorm. Deze patiënten kunnen behandeld worden met een voor hen geschikte vorm van actief vitamine D. Deze behandeling is vooral gericht op het zo veel mogelijk normaliseren van de verstoorde calcium-fosfaathuishouding. Maar daarnaast is er ook een klein aantal studies dat een verband laat zien tussen een verlaagde hoeveelheid vitamine D in het bloed, en het verlies van eiwit in de urine, dat zijn oorsprong vindt in de glomeruli, de nierfilters. Over de vraag of het zinvol is om mensen met eiwitverlies ook te behandelen met vitamine D, is men het nog niet eens.
Nierschade en eiwitverlies door tekort aan vitamine D
In een recente studie, waarover ze kort geleden gepubliceerd hebben in The American Journal of Pathology, hebben onderzoekers van het Radboudumc ratten en muizen bestudeerd die bij aanvang van de studie weinig tot geen actief vitamine D3 in hun bloed hadden. Bij de muizen kwam dat door een genetische mutatie, bij de ratten door een combinatie van supplementen en vitamine D-arme voeding. Bij beide diersoorten zagen de onderzoekers schade aan de glomeruli en eiwitverlies in de urine.
De vraag is nu, of dit bij mensen ook geldt, zeker nu je steeds vaker hoort dat mensen een tekort aan vitamine D hebben. Test snel of je een tekort aan Vitamine D hebt. Dat tekort is alleen lang niet zo ernstig als het tekort dat deze proefdieren hadden en leidt niet zomaar tot nierschade. Dr. Tom Nijenhuis, nefroloog en een van de auteurs van deze studie zegt daarover: ‘Het is bijvoorbeeld niet zo dat wij in de winter, als de vitamine D-waarden gemiddeld lager zijn doordat mensen minder aan de zon worden blootgesteld, meer patiënten met proteïnurie op ons spreekuur krijgen. Mensen met een (mild) vitamine D-tekort hoeven dan ook echt niet bang te zijn dat dit leidt tot nierschade.’
Afname eiwitverlies en herstel schade
In het volgende deel van de studie gaven de onderzoekers hun proefdieren verschillende doses van ofwel actief vitamine D3, of van vitamine D2. Na een paar weken bleek dat het eiwitverlies daardoor weer afnam. Ook de schade aan de verschillende niercellen die was begonnen te ontstaan, herstelde hierdoor grotendeels. Hetzelfde beschermend effect van vitamine D lieten de onderzoekers in een eerdere publicatie al zien in een muismodel voor glomerulaire schade.
In vervolgexperimenten laten de onderzoekers vervolgens zien dat vitamine D een direct positief effect heeft op de schade aan de nierfilters. Het is niet het gevolg van de wisselwerking met calcium, bijschildklierhormoon of FGF-23, een samenspel dat ook effect heeft op de nieren.
Niet meteen alle nierpatiënten behandelen
Een ernstig tekort aan actief vitamine D leidt bij knaagdieren dus tot nierschade die gepaard gaat met eiwitverlies. Het toedienen van vitamine D herstelt deze schade grotendeels. Dat zou kunnen betekenen dat een mild vitamine D-tekort bij mensen weliswaar niet tot nierschade leidt, maar mensen met bestaande nierschade mogelijk wel meer baat hebben bij extra vitamine D dan we nu weten. Nijenhuis: ‘Deze bevindingen betekenen misschien dat bij patiënten met al aanwezige nierschade, die daardoor ook een probleem met de activatie van vitamine D hebben, eerder starten met suppletie met actief vitamine D de verdere beschadiging van het nierfilter kan vertragen. Verder ondersteunen onze resultaten het veronderstelde positieve effect van vitamine D-analogen bij de behandeling van proteïnurie. Uiteraard moet dit alles bij de mens bevestigd worden voordat we alle patiënten met een verminderde nierfunctie of proteïnurie standaard met vitamine D gaan behandelen’
Bron(nen) : Niernieuws.nl